In gesprek met...

                                      ...GERDY OSKAM

door Nanda Alstede-Schols

Als er een 'Gerdy Oskam-fanclub' zou hebben bestaan, zou ik daarvan onmiddellijk lid zijn geworden..... Gerdy is mijn favoriete 'katten'-kunstenaar en ik vond het dan ook een happening van de eerste orde haar te mogen interviewen! Een van haar kunstwerken, de 'Wereldverkenner' pronkt al jaren bij mij in de kamer, een aanwinst die ik koester.  

Ze woont in een gezellig, smal straatje in Alphen aan den Rijn en als ik haar huis betreed, kom ik in een soort luilekkerland terecht. Links en rechts beelden, die ik stuk voor stuk zou willen bezitten!

Ik 'ken' Gerdy slechts van telefoongesprekken, maar ik weet alles van Franz Joseph, het hulpbehoevende, moederloze kitten van een week of vijf oud, dat zij in Duitsland - waar ze een pied-à-terre heeft - vond en mee naar huis nam. Hij groeide op tot een grote rode kater. Het eerste dat ze me vertelt, is de droeve tijding dat Franz Joseph dood is. Hij mocht maar anderhalf jaar oud worden.... Ik beloof haar om er niet teveel over te zullen schrijven, want het verdriet om 'Groot Rood', zoals ze hem liefkozend noemt, is nog heel vers en het doet allemaal nog teveel pijn. Gelukkig is daar nog Zilla, een, heel erg aanwezige, sealtabbypoint Siamees met prachtig blauwe ogen, die zich regelmatig in het gesprek mengt; en... over een paar weken krijgt Zilla een maatje: een Siamees katertje zal alles weer compleet maken.

Gerdy, die roept een absoluut slechte huisvrouw te zijn, voorziet ons van koffie en we zetten ons op de bank in haar mooie, lichte kamer annex expositie- en werkruimte. Ik kan mijn ogen niet afhouden van al dat moois; zelfs de nog niet afgemaakte kunstwerken zou ik zo mee naar huis willen nemen.

Gerdy Oskam (58) is geboren in Nieuwerkerk a/d IJssel onder het sterrenteken Ram. Ze is beeldend kunstenaar, studeerde boetseren en beeldhouwtechnieken aan de Vrije Academie te Den Haag, en exposeert zo'n drie keer per jaar haar bronzen sculpturen en materie-wandpanelen in binnen- en buitenland. Daarnaast werkt ze ook in opdracht.

Ze is gescheiden en heeft twee kinderen, een zoon en een dochter. Het is haar altijd gelukt om van haar kunst te leven, want, zoals ze het zelf zegt: "Ik kan niks anders!" Ze heeft tientallen jaren lesgegeven en ze deed dat in haar eigen ateliers. Sinds een jaar heeft ze deze ateliers niet meer en is ze ook gestopt met lesgeven, wat ze als heel aangenaam ervaart. Lesgeven is leuk, maar een zeer intensieve en vermoeiende bezigheid en ze vindt het heerlijk nu eens gewoon in haar tuin te kunnen rommelen of simpelweg van de zon te genieten. 

Haar atelier heeft ze nu aan huis en het plan is om daar een permanente expositie- en verkoopruimte in te richten. In oktober a.s. zal ze haar huis dan ook op gezette tijden voor publiek openstellen, want tot die tijd moet er nog het een en ander aan de inrichting gebeuren en in de zomermaanden vertoeft ze in haar huis in Duitsland. Niet dat ze daar stilzit! Integendeel, in dit huis, gesitueerd in het Moezelgebied, Hondsrug, geeft ze workshops beeldhouwen of boetseren voor groepjes van ca. acht personen; zowel pure beginners als vergevorderden kunnen hieraan deelnemen. Zo'n workshop duurt vijf dagen en in die periode wordt je geleerd hoe je een persoonlijke sculptuur kunt maken in steen, boetseerwas of chamotte klei. Je kunt zelf het werktempo bepalen en ook de steen kies je zelf uit. Je logeert op de ruim 250 jaar oude boerderij, gelegen temidden van bossen, velden en heuvels. Bij mooi weer wordt buiten gewerkt en als het regent vindt dat plaats in een ruim stal-atelier. Het lijkt mij geweldig! ik houd dit in mijn achterhoofd, want stel je voor, dat ik ooit in staat zou zijn mijn eigen kattensculptuur te maken..... wie weet heb ik onvermoede talenten....

Dat het maken van 'bronsjes' een ingewikkeld proces is, legt Gerdy me omstandig uit onder het motto 'hoe een bronsje tot stand komt':  

er zijn diverse manieren om een bronsje te vervaardigen - ze beschrijft er één, genaamd 'cire-perdue', wat letterlijk vertaald betekent: 'het gieten met verloren vorm'; dit is een algemeen bekende vakterm. Cire-perdue is altijd eenmalig; wil men meerdere exemplaren maken, dan dient weer een andere weg bewandeld te worden. De procedure (waarbij de woorden die de stappen aangeven zijn onderstreept) is als volgt:  

 1) Het beeld boetseren in boetseerwas.

 2) Op het wassen eindresultaat wordt een giettap en ontluchtingskanalen gezet.

 3) Dan volgt het 'invormen' = een dikke brij maken van gips, gravel en water.

 4) Het wasmodel wordt hiermee bespat, zodat alle holle delen ook goed gevuld raken. Het moet vlug worden opgebouwd tot een stevige contramal is gevormd. Snelheid is geboden omdat de massa zeer snel uithardt.

 5) Dan volgt het 'uitstoken'. In de z.g. 'uitstookoven' smelt de was en komt in een groot vergaarbekken terecht; de vormmassa wordt licht gebakken bij ca. 750 graden.

 6) Vervolgens vindt het 'afkoelen' plaats. Bij een temperatuur van ca. 100 graden worden de, nu gebakken, holle vormen, met de giettap-opening omhoog, in grote bakken met Brusselse aarde (een zandachtige massa) gezet. Deze massa geeft steun aan de vorm, zodat het gevaar van kapotspringen tijdens het ingieten van het brons zo klein mogelijk wordt gehouden.

 7) Het verder afkoelen: dit gaat zeer snel.

 8) De vormmassa wordt weggehakt.

 9) Het brons is nu 'bevrijd' en een nieuw werk geboren!

10) De giettap en de kanalen worden vervolgens weggezaagd , de kernijzers verwijderd en de kerngaten dichtgelast.

11) Dan vindt een vorm van waterstralen plaats om de giethuid te verwijderen.

12) Daarna volgt het 'ciceleren' - dat is het wegnemen van gietfouten; hierbij worden diverse gereedschappen gebruikt: hamers, beitels, vijlen, elektrisch slijpgereedschap en tenslotte polijstpapier.

13) Dan is de beurt aan het 'patineren', d.w.z. de huid van het brons door middel van zuren van kleur voorzien. Dit kan gezien worden als een versneld oxidatieproces, waarbij het onderliggende metaal wordt beschermd tegen invloeden van buitenaf. Vervolgens kan het werk worden schoongemaakt; de ontstane aslaag wordt verwijderd en het werk kan eventueel in de was worden gezet.

14) Het werkstuk wordt geplaatst: er wordt een standgat geboord en een schroefdraad getapt, waarna het werk op een sokkel wordt geplaatst.  

Klaar!!

Buiten het vervaardigen van bronzen sculpturen, schildert Gerdy en legt ze zich toe op het maken van materie-panelen. Dit zijn panelen in relief, waarbij ze gebruik maakt van allerlei materialen die zij in de natuur vindt. Ze heeft verschillende van deze panelen aan de wand hangen en het ziet er heel bijzonder uit - ze zetten je eigen fantasie onmiddellijk aan het werk. Ze werkt veel in reeksen omdat ze, zoals ze zegt, haar gevoel niet voldoende in een enkel werk kwijt kan. De panelen, die ze hier heeft hangen, bestaan dan ook uit een reeks van vier.

Momenteel is haar werk permanent te zien bij Galerie Alexandra in Zierikzee en van 28 september tot 10 november 2002 exposeert ze in Kasteel Sorgvliedt nabij Antwerpen. Dit wordt een heel bijzondere expositie, georganiseerd door de gemeente Antwerpen in samenwerking met de organisatie "Felis in Arte", die de titel "The Cat in Art" heeft meegekregen. Voor kattenkunst-liefhebbers een absolute 'must'!

Met een boeiende gesprekspartner als Gerdy vliegt de tijd voorbij.... we bewonderen nog even haar mooie tuin en ik vergaap me voor de zoveelste keer aan de vele sculpturen.

Wie Gerdy Oskam is? Een begenadigd kunstenaar met een beminnelijke persoonlijkheid, of, zoals ze het zelf onder woorden brengt: "Een gelukkig mens, die van haar werk houdt".  

Update januari 2006: 

Gerdy Oskam is niet meer woonachtig in Alphen a/d Rijn. Zij is verhuisd naar haar boerderij in Duitsland, waar zij Bed & Breakfast verzorgt, een boerenwoning verhuurt en workshops boetseren geeft. Haar adres is:

Ringstrasse 14 - 56290 Lieg - Duitsland

  0049 2672 913466

© Nanda Alstede - 2002